Jaap (50) uit Steensel kon na een vakantie niet meer weg uit Bali, de strijd tegen zwerfvuil is nu zijn leven

STEENSEL – Na een vakantie kwam Jaap Venhovens uit Steensel vorig jaar door corona vast te zitten op Bali. Hij is er maar gebleven en heeft zijn leven omgegooid. De voormalig podiumbouwer bestrijdt nu de groeiende afvalbergen op het paradijselijke eiland Nusa Penida, nabij Bali.

Judith Evertse 11-02-21, 16:30 Bron: Eindhovens Dagblad

Plaatjes van een azuurblauwe zee, duizelingwekkend mooie, rotsachtige baaien en een zee vol tropische vissen (grote manta-roggen) waar menig snorkelaar zich aan vergaapt. Jaap Venhovens (50) was op slag verliefd op het ‘bounty island’ Nusa Penida toen hij daar vorig voorjaar op vakantie ging.

Maar zijn oog viel ook al heel snel op die andere kant van het eiland, die de vele toeristen en Instagrammers op Nusa Penida liever niet op hun plaatjes vastleggen. De grote bergen zwerfvuil op de stranden en in het groen die (letterlijk) een smet vormen op de idylle. ,Juist omdat het daar zo mooi is is het extra confronterend. Als ik ging duiken dreef er overal plastic om me heen.”

‘Hectisch bestaan als podiumbouwer’

De aanblik van al die troep was voor Venhovens genoeg reden om zijn leven drastisch om te gooien vorig voorjaar, iets waar hij al langer mee speelde in zijn hoofd. De coronacrisis werkte daarbij als een katalysator.

Venhovens verdiende jarenlang zijn brood als podiumbouwer voor grote concerten en festivals in Nederland. Maar dat werk kwam volledig stil te liggen, waardoor hij noodgedwongen over zijn toekomst moest gaan nadenken. ,,Ik heb podia gebouwd in onder meer de Gelredome en op festivals zoals Lowlands. Een mooi beroep, maar het is ook een heel hectisch bestaan. Ik wist niet of ik dat tot m’n dood wilde blijven doen.”

Terugkeren naar Nederland bleek lange tijd sowieso niet mogelijk, omdat zijn terugvlucht was geannuleerd. ,,En ik had geen gezin of relatie om voor op het vliegtuig terug te stappen, dus besloot ik maar te blijven op Nusa Penida.”

‘Afval op strand gegooid’

Het was een buitenkans ook om iets aan het afvalprobleem te doen op het eiland. Een wereldwijd probleem (denk aan de plastic soep), dat vooral in ontwikkelingsgebieden extra in het oog springt. ,,Mensen hier op het eiland hebben vaak geen geld om te betalen voor ophaaldiensten, of zo’n service bestaat helemaal niet in een bepaald gebied. Het afval wordt hier zo op het strand gegooid, in de hoop dat de zee alle plastic flesjes, blikjes en papier wel meeneemt.”

Dat steeds meer toeristen, duikers en influencers hun weg naar het paradijselijke kleine eilandje weten te vinden, draagt indirect bij aan de afvalkwestie. Een aantal jaar geleden waren er slechts een handjevol hotels, inmiddels zijn dat er honderden. ,,Het is niet perse zo dat toeristen zelf meer troep laten slingeren. Maar lokale bewoners zijn welvarender geworden door de inkomsten uit het toerisme. Daardoor kunnen ze meer consumeren en produceren ze ook meer afval. Maar er is nog weinig bewustzijn als het gaat om verantwoord verwerken daarvan.”

Sorteren en verschepen van afval

De Steenselnaar ging met twee lokale ondernemers om tafel zitten om een eigen ophaaldienst voor afval op te zetten op Nusa Penida. Daarvoor richtten zij in 2020 de Stichting CleanPenida op. Ook zette hij een werkplaats op waar het afval kon worden gesorteerd en verwerkt voor verscheping naar Bali, waar het vuil wordt versnipperd. Van daaruit belandt het bij de grote recyclebedrijven op Java.

Maar de prijzen die Venhovens van deze bedrijven ontvangt voor zijn opgehaalde afval zijn nauwelijks voldoende om alleen al de kosten van de verscheping en verwerking te dekken. ,,De meeste inkomsten halen we uit de ophaalservice voor hotels. Die ondernemers willen met alle liefde voor onze ophaalservice betalen.”

Situatie schrijnend door coronacrisis

Maar hier heeft de coronacrisis zijn plannen ongenadig in de wielen gereden. ,,De meeste hotels hebben geen inkomsten meer, omdat de coronarestricties ook hier streng zijn. Er is onlangs weer een besmettingspiek geweest in Indonesië. Daardoor hebben wij financieel ook nauwelijks nog vet op de botten. Voor veel ondernemers en inwoners is de situatie schrijnend, omdat zij zo afhankelijk zijn van de toeristen.”

En dat terwijl Venhovens de smaak juist zo te pakken had en flink wilde doorpakken met zijn afvalproject. ,,We willen binnen een paar jaar zelfvoorzienend worden, en dus ook zelf meer gaan recyclen op het eiland. Bijvoorbeeld door plastic verpakkingsmaterialen te verwerken tot bouwmateriaal voor hotels en huizen.”

Veel spaargeld geïnvesteerd

Om daarvoor kennis op te doen is Venhovens tijdelijk een paar maanden in Nederland. Hij praat met bedrijven en kennisinstituten over technieken van recycling. Ondertussen gaan de opruimacties van CleanPenida gewoon door. In maart keert hij terug naar Nusa Penida. ,,Daarvoor hebben we zo’n 16 mensen fulltime in dienst die we per kilo afval betalen. Ook halen we afval op bij kleine gemeenschappen op het eiland. We proberen mensen te motiveren om hun huisvuil te scheiden en we betalen hen voor recyclebaar materiaal.”

Tot nu toe heeft Venhovens de werkzaamheden kunnen voortzetten door veel van zijn eigen spaargeld te investeren. ,,Dat houdt natuurlijk een keer op helaas. Maar om verder te kunnen gaan hebben we hulp van buitenaf nodig. Er staan ook nogal wat investeringen voor de deur die we moeten doen om uit te breiden en zelf te kunnen gaan recyclen. Een wasstraat met shredder bijvoorbeeld, waarmee we verschillende soorten afval kunnen verwerken.”

Venhovens hoopt met crowdfundingcampagne geld op te halen om de Stichting in de lucht te houden. ,,Ik wil niet dat dit project een vroege dood sterft door de uitzichtloosheid van de Covid19-crisis.”